Le Mamalu e Toʻilalo
I le 1972, ina ua maeʻa ona asia se falefaigaluega i Suetena, sa faʻaputu ai taʻavale a aliʻi e le atoʻatoa le mafaufau, na tusia ai e Robert Perske le faaupuga "le mamalu o le aʻafiaga." O Perske, o se faifeʻau i se setete ofisa nofomau mo tagata e le atoatoa le mafaufau, na tusia e faapea, e i ai se mea e feteenai, "o se le mautonu mataga i le saogalemu." Fai mai a ia, "o le soʻona puipuia ... e taumafai e taofi tagata mai le ono aʻafia i se olaga masani e manaʻomia mo le tupuola aʻe o tagata ma atinaʻe." Ile lima sefulu tausaga mulimuli ane, o loʻo fefinauaʻi pea tagata atamamai, tagata fai tulafono, ma kamupani e faʻavasega pe faʻafefea ona paleni le tulaga lamatia ma avanoa, e masani ona iai sina sao mai tagata le atoatoa.
O le aia i mea lamatia ma le toilalo e feteʻenaʻi. I le tasi itu, toʻaitiiti e finau faʻasaga i le faʻalauteleina o avanoa mo galuega anoa, o se lagona o le faʻamoemoe, ma le tuʻufaʻatasia i le olaga lautele mo tagata uma e le atoʻatoa tino. I seisi itu, o lenei faʻamoemoe o loʻo faʻailoa mai ai o se olaga 'anoa e le mafai e se tasi e le tamaoaiga fua pe mafai ona ola na o latou, o le toe faia o faʻamatalaga a le kapeteni e nafa ma le faʻaleaogaina ma le faʻamausaliina o tagata e le atoatoa le malosi.
O aia tatau, le tele o sikola finau finau, ua avea ma tala e uiga assimilation, faapalepale, ma faaupufai saʻo. O se aʻoaʻoga o le aofia ai, lea e taofi ai o le tagata le atoatoa e leai se eseʻese mai se isi lava ituaiga o tagata, moni taufaamatau e tapunia eseesega, faʻatagaina le le-le atoatoa e le amanaʻiaina le tulaga eseʻese poto masani o le tele o ituaiga o le atoatoa. E le gata i lea, o le avega mo le manuia ona taumafai lea e tuu i luga o tauʻau o le tagata e toʻatasi e ofi ai i le lalolagi o tagata le atoatoa pe faʻalataina latou lava.
Poet ma activist Eli Clare faamatala lenei faigata i le faʻataʻitaʻiga o se mauga e aʻoaʻoina e tagata e le atoʻatoa tino e tatau ona latou aʻea, pe a le o le "manumalo" i latou le atoatoa (lea e ala i agafesoʻotaʻi ma tamaoaiga fuafuaga e le tupu) pe faʻamalosia le le-atoatoa ma lo latou lototetele tutoʻatasi (pei o le taua o se tagata e le atoʻatoa le malosi o lo latou taua i isi). E pei ona faaupuina e se tasi matua o se tamaititi i le vasega lima o laʻu tama teine le atoatoa, i se tala lelei ma le faʻaaoga lelei ma faʻamaulalo ia te aʻu:
E i ai le mamalu i tulaga lamatia, i le mauaina o le avanoa e manuia ai, ia toilalo, ia le ofi i totonu, e fausia ai se tasi lava avanoa mo se olaga anoa. O le mea moni, o le tele o tala lelei na ou faʻalogo ai e uiga i tauiviga a se tasi ma le atoatoa ma faʻailoga e aofia ai ni mea le manuia. Toeititi lava o tala le lelei uma e uiga i le le atoatoa ma stigma e faatatau i se tasi na faʻamalumalu, puipuia, ma faʻafitia le avanoa e toilalo.
Naʻo le fesili ia Reyma McCoy McDeid, o se Aferika Amerika ma tutoʻatasi tina nofotoʻatasi, o ia foi o se sui auai o le komiti i le Washington-based Autistic Self Advocacy Network. “Na taʻu mai ia te aʻu o aʻu ua leiloa le mafuaaga. Fai mai tagata, 'E te le faia se mea,' ma e mautinoa e le o le kolisi, "o lana tala lea.
I le tausiaina mo le tele o lona laitiiti, na siitia ai Reyma mai lea aiga i le isi aiga. Sa le tautala o ia seʻia oʻo ina 5 ona tausaga, ma ina ua maeʻa lena sa saunoa i se monotaga. Na ia pikiina lona lauulu ma luelue i tua ma luma. E masani ona iai faʻafitauli i le aʻoga mo amioga, e aofia ai le popo o ona lima ma tamoʻe i tulimanu. "I le avea ai ma se teine uliuli ma le autism, o aʻu o se unicorn," o lana tala lea. "Na fai mai loʻu aiga na ou ola tuai ma fai aʻu ma uarota a le setete o Kalefonia."
Ina ua 15 ona tausaga, sa ia tuua le tausiga ae alu ma lona tina ma le uo tama a lona tina i Rockford, Ilinoi, lea na maliu ai lona tina i le kanesa o le kolone. I le leai ai o se tausi faaletulafono, na ia toe foi ai i le tausi aiga, o le taimi lea ma se aiga na nonoina atu o ia mo galuega tausi tama ma ave uma tupe na ia mauaina, e aofia ai ma penefiti penefiti penefiti. "E ui ina sa ou masani ma sauaina, ae sa ou lelei lava i le aoga maualuga," o lana tala lea i se talanoaga i le telefoni, ma i le 1998, na ulufale ai i le Iowa State University.
Na iʻu lava ina ia mauaina ni tikeri tikeri e lua, faigaluega i ni faʻalapotopotoga e leai ni tupe maua, ma i le 2015 na avea ai ma faʻatonusili o le Central Iowa Center mo Independent Living, o se faʻalapotopotoga e fesoasoani i tagata matutua e iai manaʻoga faʻapitoa poʻo e leai ni fale e tuʻufaʻatasia i totonu o latou pitonuʻu. Latou te ofoina atu tomai faʻaleaʻoaʻo toleniga ma galuega toleniga, faʻatasi ai ma isi mea. "O le faʻafitauli," o lana tala mai lea ia te aʻu, "o lo tatou le tuʻuina o tagata e iai manaʻoga faʻapitoa i le tulaga e toilalo. Ae o le faʻataʻitaʻiga ma le sese, manuia ma le toilalo, o vaega masani ia o le poto masani a le tagata. Afai e te le toilalo, oe le a tupu pe suia. Ua tatau i tagata uma ona toilalo. ”
E leʻi taʻuina e Perske e faapea o tagata e iai manaʻoga faʻalemafaufau latou te faia ni galuega mataʻutia, ae na ia fautua mai e iai i tagata le mamalu ma le aia tatau e lamatia ai. O le manuia o le tagata lava ia ma le toʻilalo o tagata taʻitoʻatasi e mafai ona avea ma unaʻiga kapeneta, ona o loʻo faʻavaeina i se talitonuga o le saolotoga, tutoʻatasi, filifiliga, ma ia lava filifiliga. Ae mafai foi ona avea ma auala o le agaalofa ma aofia ai.
O le Olimipeka Faʻapitoa o se faʻataʻitaʻiga o le faʻaaogaina e ofaina avanoa mo tagata e le atoʻatoa le malosi e maua uma manumalo ai ma le faiaʻina. Mo tagata uma e manumalo i se pine, e toʻatele e le mafai. O i latou e le manumalo o loʻo iai pea le filifiliga e faʻaauau tauvaga i le lumanaʻi pe oʻo foi i le fiu pe a latou mananaʻo. Latou te mafai ona onosaia manuʻa faaletino, tagi, ma ia feita pe le fiafia ia latou lava, pei foi o se isi tagata taʻaalo.
O le mea moni o tagata e i ai manaʻoga faʻapitoa e tele lava ina totogi laiti pe leai foi ni galuega, ma e matua moni lava lea mo tagata e le atoatoa le mafaufau ma maʻi o le mafaufau. Ae mafai foi ona toe mafaufau io tatou faʻamoemoe e uiga i le mea e taʻu o le manuia.
I le 2018, na tamoʻe ai Reyma McDeid mo le maota o sui i Iowa ma ua faiaʻina.